Już w najbliższą niedzielę o godz. 19:00 na Rynku Starego Miasta odbędzie się VIII MIĘDZYNARODOWY FESTIWAL IM. ANDREASA GRYPHIUSA. Z tej okazji postanowiliśmy przypomnieć tę niezwykłą postać, która wpisała się w historię jako jeden z najbardziej znanych mieszkańców naszego miasta. Andreas Gryphius – poeta i dramatopisarz pochodzący z Głogowa.
Andreas Gryphius był poetą, czołowym przedstawicielem tzw. śląskiej szkoły barokowej i dramatopisarzem. Jego życie nierozerwalnie związane było z Głogowem. To tutaj poeta się urodził, tu również jego życie dobiegło kresu. Wiele podróżował po świecie, jednak po latach zdecydował się powrócić w rodzinne strony.
Koleje życia najbardziej znanego głogowskiego dramatopisarza to kalejdoskop wydarzeń często przygnębiających i tragicznych, ale także tych szczęśliwych – niosących ocalenie, zwycięstwo nad trudnościami, jakie zgotował autorowi los oraz dalszy rozwój tego nieprzeciętnego umysłu ‘’wrzuconego w marny czas’’ w jakim przyszło Gryphiusowi egzystować.
Andreas Gryphius urodził się w 1616 roku w rodzinie protestanckiego duchownego. Wcześnie został osierocony przez obojga rodziców. Opiekę nad Gryphiusem przejął ojczym autora. Prześladowania za wiarę, jakie miały miejsce w roku 1628 spowodowały, że ojczym chcąc chronić swoją rodzinę podjął decyzję o ucieczce do sąsiedniej Polski.
Talent poetycki Gryphiusa zaczęto dostrzegać już podczas jego nauki we Wschowie, kiedy to przyszły poeta miał zaledwie szesnaście lat. Nieco później Gryphius uczył się w Gdańsku – uczęszczał do tamtejszego, jednego z najlepszych wówczas gimnazjów. Dla przybysza z niewielkiej miejscowości Gdańsk był miejscem niezwykłym, w którym młody poeta miał możliwość obcowania z obecną tam Europą. To właśnie w Gdańsku Gryphius wyzwolił się z dotychczas narzucanej łaciny i zaczął pisać w języku ojczystym.
W wieku dwudziestu lat powrócił na opanowany wojną trzydziestoletnią Śląsk. W Kożuchowie czekała na niego posada nauczyciela synów Georga Schónbornera – człowieka uczonego, pełniącego funkcję urzędnika cesarskiego. Rok 1637 był niezwykle istotny w życiu Gryphiusa – to właśnie wtedy, za sprawą Schónbornera i innych życzliwych Gryphiusowi osób, młody poeta wydał w Lesznie pierwszy zbiór sonetów. Umierający patron w testamencie zapisał Gryphiusowi stypendium, które umożliwiło mu naukę na jednym z wiodących wówczas w Europie holenderskim uniwersytecie w Lejdzie. Autor spędził tam prawie sześć lat, podczas których wykształcił się wszechstronnie, opublikował kolejne tomy poezji, a także poznał holenderski teatr, który w tym czasie znajdował się w okresie swojego rozkwitu. Kolejnym etapem w życiu Gryphiusa była wieloletnia akademicka podróż po zachodniej Europie.
Lata nauki, poznanie kultury Niderlandów, Francji i Włoch spowodowały, że Gryphius stał się Europejczykiem wielkiego formatu. Jednak mimo tak wszechstronnego obycia dalsze życie postanowił spędzić na ziemi ojczystej i powrócił w rodzinne strony. Początkowo osiał we Wschowie. Prawdopodobnie nie miał większych wątpliwości co do wyboru dalszej drogi życiowej, ponieważ propozycje złożone mu przez cenione uniwersytety zdecydował się odrzucić. Gryphius ożenił się, a następnie w roku 1650 zdecydował się przyjąć godność syndyka protestanckich stanów Księstwa Głogowskiego i przeprowadził się do miasta rodzinnego. Niełatwą funkcję syndyka przyszło pełnić mu aż do śmierci. Andreas Gryphius zmarł 17. Lipca 1664 roku podczas burzliwego posiedzenia rady miejskiej.
Dzieło, jakie przez całe swoje krótkie życie udało się Gryphiusowi stworzyć, okazało się na tyle obszerne i literacko istotne, że przypadł mu zaszczytny, rzadko kwestionowany tytuł ‘’pierwszego wśród niemieckich poetów swojego czasu twórcy nowożytnego dramatu” w języku niemieckim. Wysoka pozycja poety wśród całej literatury niemieckiej utrwaliła się szczególnie w XX wieku.
Mimo iż dziś bardziej od dramatycznej cenimy poetycką twórczość Gryphiusa, to jednak twórczość dramatyczna jest równie istotną częścią dzieła, jakie autorowi udało się stworzyć w ciągu całego swojego życia. Dramatem Gryphius zajął się będąc już znanym i cenionym poetą. Jego dorobek literacki stanowią liczne utwory o charakterze komediowym, kilka oryginalnych tragedii i przekłady dzieł obcych autorów. Dorobek autora stanowią także dzieła, które zaginęły lub uległy zniszczeniu. Tę część określa się jako 1/5 całej twórczości Gryphiusa.
10. października 1660 roku w Głogowie miało miejsce ważne wydarzenie w karierze głogowianina. Na ‘’placu widowisk’’ wystawiona została komedia Andreasa Gryphiusa. Sztukę ‘’Ukochana dzika róża’’ autor napisał na szczególną okoliczność. Otóż w Głogowie zatrzymała się księżniczka Elżbieta Charlotta zu Pfalz-Simmern, która wraz ze swoją świtą udawała się do Legnicy. Kilka miesięcy wcześniej zaręczyła się z księciem Jerzym III i właśnie 10. października w Głogowie nastąpiło spotkanie narzeczonych. Publiczność fetowała zarówno narzeczonych, jak i autora sztuki. Ostatnia sztuka w teatrze głogowskim odegrana została w roku 1916, w 300-setną rocznicę urodzin autora.
Dawniej pamięć Andreasa Gryphiusa uczczono w naszym mieście poprzez ufundowanie popiersia nad wejściem do gmachu teatru oraz nazwaniem ulicy jego imieniem. Dziś Gryphius znów jest znany i doceniany w swoim rodzinnym mieście. Już w najbliższą niedzielę o godz. 19:00 na Rynku Starego Miasta odbędzie się VIII MIĘDZYNARODOWY FESTIWAL IM. ANDREASA GRYPHIUSA – koncert inauguracyjny ”W operetkowym nastroju”, podczas którego wystąpią soliści Teatru Wielkiego z Łodzi z towarzystwem muzyków.
Takie wydarzenia, jak Międzynarodowy Festiwal imienia głogowskiego autora potwierdzają, że Andreas Gryphius w świadomości tutejszej społeczności traktowany jest nie tylko jako postać patronująca dziełu odbudowy Teatru Miejskiego w Głogowie, ale również jako ”wielki syn tej ziemi”.
*Artykuł powstał na podstawie pracy Zbigniewa Rybki i Antoniego Boka pt. ”200 lat Teatru Miejskiego w Głogowie” wydanej przez Towarzystwo Ziemi Głogowskiej Fundacja Odbudowy Teatru im. Adreasa Gryphiusa, Głogów 1999.
