Już 26 maja odbędą się wybory do Parlamentu Europejskiego. Polki i Polacy biorą w nich udział mniej licznie niż w wyborach parlamentarnych czy prezydenckich. Dla Polski będą to czwarte wybory do Parlamentu Europejskiego. Tym razem, zależy od nich szczególnie wiele: nie tylko kwestie pragmatyczne jak budżet, tempo rozwoju gospodarczego, ale także wybór wartości i kierunek rozwoju Unii Europejskiej. Dlatego takie znaczenie ma zaangażowanie wyborców, którzy dotąd nie wykorzystywali w pełni swoich praw. W 2014 roku frekwencja wyniosła niecałe 24%. Niższy wynik był tylko na Słowacji i w Czechach. Miejmy nadzieję, że polityczny spór o to, jaka powinna być Europa, pobudzi jak najwięcej osób do zabrania głosu.
Grupy polityczne w Parlamencie Europejskim
W Parlamencie Europejskim jest ponad 90 różnych przedstawicieli partii narodowych, którzy łączą się w grupy polityczne i przedstawiani są jako członkowie tych frakcji, wybrani z danych krajów. Aby utworzyć grupę, potrzeba 25 osób z 7 różnych państw członkowskich. Grupy są więc wielonarodowe i odzwierciedlają główne europejskie nurty światopoglądowe.
Obecnie jest 8 grup (w kolejności od lewej strony Parlamentu):
- Zjednoczona Lewica Europejska/Nordycka Zielona Lewica (GUE/NGL)
52 posłów i posłanek z partii narodowych o poglądach lewicowych, socjalistycznych, komunistycznych, eurosceptycznych partii zielonych oraz partii protestu wobec kryzysu gospodarczego po 2009 roku. W grupie nie ma posłów z Polski. - Postępowy Sojusz Socjalistów i Demokratów (S&D)
Druga pod względem wielkości frakcja (186 osób). Dominuje nurt centrolewicowy, silny profil proeuropejski, choć jest krytyczna wobec niedostatecznego rozwoju tzw. unii społecznej, tj. współpracy europejskiej w zakresie polityki społecznej, zdrowia publicznego czy edukacji. Posłowie z Polski w S&D zostali wybrani z list Sojuszu Lewicy Demokratycznej. - Zieloni/Wolne Przymierze Europejskie
52 posłów i posłanek z partii zielonych oraz partii niektórych regionów i mniejszości narodowych, np. partia szkocka, galicyjska. Grupa o profilu proeuropejskim. W grupie nie ma posłów z Polski. - Porozumienie Liberałów i Demokratów na rzecz Europy (ALDE)
68 posłów i posłanek z partii liberalnych oraz z „nowego centrum”, tj. Obywatele (Hiszpania), En Marche (Francja). Grupa najbardziej niejednorodna światopoglądowo, są w niej zarówno silne głosy euro-federalistyczne, jak i bardziej zachowawcze (holenderskie VVD, czeskie ANO). W grupie obecnie nie ma posłów z Polski, w przeszłości do grupy należeli posłowie Unii Wolności (2004-2009). - Europejska Partia Ludowa (EPP lub EPL)
Największa frakcja (217 członków). Profil centroprawicowy, wchodzą do niej partie liberalno-konserwatywne, agrarne i chrześcijańsko-demokratyczne (chadeckie). Przywódcy grupy pozycjonują ją wyraźnie proeuropejsko. Posłowie PO i PSL są polskimi członkami grupy, tworząc łącznie jedną z największych delegacji narodowych w ramach EPL (22 posłów). - Europejscy Konserwatyści i Reformatorzy (ECR lub EKR)
75 posłów i posłanek głównie z brytyjskiej Partii Konserwatywnej (19) oraz polskiego PiS (18). Grupa konserwatywna, krytyczna wobec pogłębiania integracji, sceptyczna wobec obecnych ram integracji. - Europa Wolności i Demokracji Bezpośredniej (EFDD)
41 osób z eurosceptycznej partii z Wielkiej Brytanii UKIP oraz włoskiego Ruchu Pięciu Gwiazd. Grupa bez dominującej ideologii, oprócz ogólnego sceptycyzmu wobec integracji europejskiej. W grupie jest jeden poseł z Polski wybrany z list Kongresu Nowej Prawicy (KNP). - Grupa Europa Narodów i Wolności (ENF)
37 posłów i posłanek wybranych głównie we Francji z list Frontu Narodowego (15). Grupę przedstawia się jako złożoną z ruchów narodowych i antyeuropejskich. W jej skład wchodzi dwóch posłów wybranych w Polsce z list KNP.
Posłowie, którzy nie znajdują się w żadnej z grup, to posłowie niezrzeszeni. W większości przypadków albo nie odnajdują się ideologicznie w żadnej z istniejących grup, albo żadna z grup ich nie chce lub też zostali ze swojej grupy wyrzuceni.
Do formowania się grup dochodzi każdorazowo po wyborach. Najdłuższą tradycję w Parlamencie Europejskim mają grupy centrowe (centro-prawicowa EPL i centro-lewicowa S&D) oraz lewicowe (Zieloni, GUE/NGL). Po prawej stronie Parlamentu nowe grupy powstają co pięć lat.
Do kogo najkorzystniej dołączyć w Parlamencie Europejskim? Czy warto być dużą partią w dużej grupie politycznej (PO i PSL w EPL), dużą partią dominującą w mniejszej grupie politycznej (PiS w EKR) czy mniejszą partią w dużej grupie (SLD w S&D)? W kończącej się obecnie kadencji polscy posłowie EPL mieli duże przełożenie na trzy znaczące i wpływowe komisje jako ich przewodniczący, podczas gdy polskiej posłance z EKR przypadła tylko jedna podkomisja, która nie tworzy prawa. Z drugiej strony jeden z posłów PiS jest współprzewodniczącym EKR, co sprawia, że jest on jedynym Polakiem w Konferencji Przewodniczących grup.
Obecność w grupach o nieskrajnym profilu sprzyja osiąganiu pozycji wpływowych. To nie tylko stanowiska w komisjach, ale także funkcje posłów-sprawozdawców przygotowujących pierwsze wersje sprawozdań, rezolucji i poprawek do projektów legislacyjnych przedstawianych przez Komisję Europejską. Kluczową funkcję pełnią posłowie w funkcji tzw. posłów-cieni, którzy współpracują z posłami-sprawozdawcami. W pojedynkę ani poseł niezrzeszony, ani indywidualny poseł z grup skrajnie prawicowych (KNP) niewiele może zdziałać w Parlamencie Europejskim. To grupy polityczne są motorem napędowym pracy Parlamentu. Ich sekretariaty zapewniają dodatkowe wsparcie merytoryczne i strategiczne swoim posłom.
Co możesz jako obywatel Unii Europejskiej?
- Głosować i kandydować w wyborach europejskich, a także w wyborach lokalnych w kraju, w którym mieszkasz
- Studiować, pracować, prowadzić firmę, osiedlić się z rodziną w innym kraju UE
- W 19 krajach UE posługiwać się tą samą walutą – euro
- Robić zakupy przez Internet bez ograniczeń i zróżnicowania cen dla klienta ze względu na kraj zamieszkania, dotyczy to m.in. rezerwacji noclegów, lotów i wynajmu samochodów
- Otrzymać rekompensatę za odwołanie lub znaczne opóźnienie lotu
- Nie płacić roamingu za Internet podczas wakacji lub krótkiego wyjazdu na terenie UE
- Na całym świecie korzystać z opieki konsularnej placówki któregokolwiek z państw UE
- W razie łamania prawa europejskiego wystąpić o pomoc do Komisji Europejskiej lub posłów Parlamentu Europejskiego
- Swobodnie, bez wiz i paszportów, poruszać się po wszystkich krajach UE (dowód wystarczy)
- Posługiwać się swoim krajowym prawem jazdy w każdym kraju unijnym – wszędzie jest ważne
- Skorzystać z pilnej pomocy medycznej na terytorium Unii Europejskiej, na tych samych prawach, co obywatele kraju, w którym przebywasz. Numer ratunkowy jest wspólny dla całej Unii: 112
- W ciągu 14 dni odesłać zakupy zrobione przez Internet w dowolnym kraju UE
- Płacić obniżone stawki za rozmowy telefoniczne w ramach UE
- Znać skład chemiczny produktów podany obowiązkowo na opakowaniu
- Wnieść skargę na instytucje UE do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich
- Kontrolować informacje zamieszczane o sobie w sieci, np. żądać respektowania prawa do bycia zapomnianym
Kompetencje Parlamentu Europejskiego
Polityczne
- wybiera Przewodniczącego Komisji Europejskiej, przesłuchuje kandydatów na komisarzy i wybiera całą Komisję – ma prawo ją odwołać, ale tylko jako całość, a nie indywidualnego komisarza
- udziela zgodę (lub odmawia zgody) na porozumienia międzynarodowe w imieniu Unii Europejskiej
- prowadzi dialog z Przewodniczącymi Rady Europejskiej, Komisji Europejskiej, wszystkich rotacyjnych prezydencji Rady, a także np. w sprawie polityki zagranicznej z Wysoką Przedstawiciel ds. Polityki Zagranicznej bądź prezesem Europejskiego Banku Centralnego
- wybiera i nominuje Rzecznika Praw Obywatelskich Unii Europejskiej
- organizuje wysłuchania publiczne w sprawie Europejskich Inicjatyw Obywatelskich
Kontrolne
- inicjuje oraz uczestniczy w procesie uznania danego państwa za łamiące wartości europejskie (Artykuł 7)
- kontroluje inne instytucje przez interpelacje poselskie wobec Komisji Europejskiej i Rady Unii Europejskiej
- kontroluje prawo wtórne (akty delegowane i wykonawcze) Komisji Europejskiej
- powołuje komisje śledcze i specjalne (np. w przypadku afer podatkowych w rajach podatkowych, tzw. Panama Papers czy oszustw firm samochodowych w montażu filtrów)
Prawodawcze
- inicjuje zmiany traktatów unijnych i wyraża na nie zgodę (lub nie)
- w dialogu z Komisją Europejską zwraca się do niej w sprawie przygotowania propozycji prawnych (np. wizy humanitarne, oszustwa w montażu filtrów w samochodach i inne)
- negocjuje i przyjmuje prawo stosowane w całej Unii, wyznaczając nierzadko standardy dla całego świata w takich kwestiach jak: ochrona praw autorskich w czasach Internetu, prawa konsumenckie, standardy technologiczne, środowiskowe i klimatyczne
Budżetowe
- negocjuje i przyjmuje budżet unijny oraz wieloletnie ramy finansowe
- kontroluje wydatki budżetowe pozostałych instytucji
10 powodów, dla których warto głosować
- Parlament Europejski jest blisko ludzi
Europosłowie to jedyna władza Unii Europejskiej wybierana bezpośrednio przez obywateli, która uwzględnia ich głos i potrzeby w negocjacjach z innymi instytucjami unijnymi - Parlament broni Twoich praw
W przypadku łamania prawa europejskiego możesz zwrócić się o pomoc do Komisji Europejskiej lub posłów Parlamentu Europejskiego, możesz też wnieść petycję lub złożyć skargę do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich - Parlament ma wpływ na prawo stosowane w Polsce
Parlament Europejski odpowiada za ok. 20% całego prawa przyjmowanego w naszym kraju, a w zakresie prawa gospodarczego odsetek regulowany przez Parlament i Radę UE sięga nawet 80% - Od głosów posłów wybranych w Polsce wiele zależy
Polacy zajmują 6. miejsce pod względem liczby posłów w Parlamencie na 28 krajów, po Niemczech, Francji, Włoszech, Wielkiej Brytanii oraz Hiszpanii. 51 polskich posłów to grupa porównywalna ze wszystkimi posłami z trzech krajów Beneluxu (53) czy trzech krajów Skandynawii (46) - Polacy pełnią ważną funkcję we władzach europejskich
W dotychczasowych trzech kadencjach (od 2004) mieliśmy już dwóch przewodniczących najważniejszych instytucji europejskich: Jerzy Buzek – przewodniczący Parlamentu Europejskiego (2009–2012) oraz Donald Tusk – przewodniczący Rady Europejskiej (2014–2019) - Parlament dba o bezpieczeństwo gospodarcze
Tylko Parlament Europejski i Komisja Europejska mogą skutecznie rozliczać giganty takie jak: Google, Facebook, Gazprom, Samsung czy Huawei - Parlament daje impuls polskim firmom do rozwoju
Fundusze europejskie wpływają na innowacyjność polskich firm, np. pierwszy autobus elektryczny w Europie zbudowano w Polsce ze środków unijnych, unowocześniono Lotnicze Pogotowie Ratunkowe - Parlament kształtuje przyszłość, w jakiej będziemy żyć
Parlament Europejski zabiera głos i przyjmuje prawo w tak ważnych sprawach jak wolności osobiste w Internecie czy biotechnologia - Parlament jest demokratyczny
Zasiadają w nim reprezentanci wszystkich nurtów światopoglądowych (prawicy, lewicy, liberałowie, zieloni, eurosceptycy); każdy wyborca może więc czuć się reprezentowany - W Parlamencie każdy głos się liczy
Nawet głos oddany na posła małej frakcji może mieć znaczenie w konkretnej, ważnej dla obywateli, sprawie, bo w Parlamencie Europejskim nie ma stałej koalicji większościowej, a większość buduje się oddzielnie dla każdej sprawy
Lepiej mądrze zagłosować,
niż się wstydząc, w domu chować
