Muzeum Miedzi w Legnicy zaprasza do zwiedzania naszego Zamku Piastowskiego. Podczas półtoragodzinnej wędrówki odkryjemy wiele tajemnic, ciekawostek. To świetna propozycja podcza wakacji. Będzie się działo.
Rezerwacja wejściówek odbywa się telefonicznie pod
numerem (76) 862 49 49 w godzinach od 09:00 do 16:00, od poniedziałku do
soboty. Rezerwacji dokonać można najpóźniej w przeddzień planowanego
terminu zwiedzania.
Osoby nie posiadające rezerwacji mogą otrzymać wejściówkę wyłącznie w
przypadku istnienia wolnych miejsc na daną godzinę zwiedzania.
Wejściówka wydawana jest w punkcie biletowym przy pawilonie z reliktami
kaplicy romańskiej.
ZAMEK PIASTOWSKI
Zamek to jedna z najważniejszych budowli Legnicy. Przez ponad 750 lat (do 1945 r.) siedziba i symbol władzy terytorialnej: książąt piastowskich, starostów habsburskich, pruskich i niemieckich urzędów rejencyjnych. To również miejsce magiczne – ziemne usypisko wypiętrzające bryłę zamku ponad okoliczny teren kryje w sobie zalążek obecnego miasta.
Ślady osadnictwa obronnego w tym miejscu sięgają końca VIII w. Tu, a
dokładnie w zachodniej części dzisiejszego wzgórza zamkowego, w X wieku
istniał gród warowny z fosą, zapewne śląskiego plemienia Trzebowian.
Badania archeologiczne prowadzone od 1958 r. odsłoniły w kilku
miejscach przebieg i czytelne resztki wielokrotnie naprawianego wału
drewniano-ziemnego, posiadającego u podstawy szerokość ponad 15 m. W
drugiej połowie X w. lub na początku wieku XI na miejscu spalonego i
zniwelowanego grodu plemiennego powstał dwu-członowy zespół grodowy,
składający się z owalnego gródka i również obwiedzionego wałem
podgrodzia.
Powstanie tego założenia rezydencjalno-obronnego należy wiązać z
organizacją państwa feudalnego i wyznaczeniem Legnicy na siedzibę
kasztelana, urzędnika sprawującego w imieniu księcia władzę
administracyjno-wojskową na określonym obszarze.
Zapewne wraz z usamodzielnieniem się Henryka Brodatego i wydzieleniem
mu przez ojca ks. Bolesława Wysokiego dzielnicy legnickiej, co mogło
nastąpić ok. 1190 r., rozpoczęła się poważna przebudowa książęcej
siedziby. Dotychczasowy, drewniano-ziemny zespół grodowy został w
znacznym stopniu rozplantowany, a na jego miejscu pod koniec XII w.i na
początku XIII w. wzniesiono kilka dość znacznych budowli ceglanych.
Przede wszystkim palatium i dwie wieże obronne nazwane później imieniem
św. Piotra (patrona Legnicy) oraz św. Jadwigi (żony Henryka Brodatego i
śląskiej świętej). Budowle te wraz z otaczającym je wałem obronnym, a w
części północnej częściowo także murem ceglanym wzmocnionym dostawioną
do niego wieżą, tworzyły jedną z pierwszych na ziemiach polskich
murowanych warowni. Wspaniałość i znaczenie siedziby ks. Henryka
Brodatego i jego syna Henryka Pobożnego, wybudowanej na miarę ich
królewskich ambicji, została też dodatkowo uwypuklona przez
dwunastoboczną kaplicę wzniesioną w bezpośrednim sąsiedztwie palatium w
latach 20-tych XIII w.
W ten sposób wytyczone zostały zręby i obszar zamku, który dzisiejszy
swój wygląd zawdzięcza ciągłym rozbudowom i wielokrotnym przebudowom w
duchu kolejnych epok, a także rujnującym go doszczętnie wielkim pożarom z
lat 1711, 1835 i 1945 r. Pierwotnie oddzielone od siebie palatium i
obie wieże z czasem zrosły się ze sobą w jednolitą bryłę zamku.
Rozbudowy zamku przeprowadzone przez ks. Fryderyka II (1480-1547) i
Jerzego Rudolfa (1595-1653) nadały mu układ czworoboku obwiedzionego
fortyfikacjami z czterema bastejami w narożach. Skrzydła zamkowe
utworzyły wewnętrzny dziedziniec przedzielony na dwie części przez mur
kurtynowy z wieżą zegarową, który w XIX w. został zastąpiony budynkiem o
neo-renesansowej fasadzie, przypominającej galerię. Do pocz. XVI w.
wjazdu na zamek strzegła zachodnia wieża św. Jadwigi. Od czasów
Fryderyka II do wnętrza można było się dostać przez istniejącą do dziś
bramę wjazdową i długą sień przejazdową pod wschodnim skrzydłem zamku.
Do czasów wojen o Śląsk toczonych pomiędzy Prusami, a Austrią Legnica
wraz z zamkiem stanowiła twierdzę. Zwycięski król Fryderyk II w 1764 r.
polecił rozebrać fortyfikacje zamkowe, a w 1793 r. zasypano też fosy i
zlikwidowano most prowadzący do zamku.
W całym kompleksie zamkowym szczególnie godne uwagi są te jego partie,
które zachowały swą oryginalną formę. Do takich bez wątpienia należy
wspaniała brama zamkowa, najwcześniejszy zabytek architektury
renesansowej w Legnicy, dzieło Jerzego z Ambergu. Portal bramy zdobią
trzy kolumny kandelabrowe, na których wspiera się bogato rzeźbiony fryz
z medalionami portretowymi fundatora tego założenia ks. legnickiego
Fryderyka II i jego żony Zofii Brandenburskiej oraz kartusz herbowy z
orłem śląskim.
Z dziedzińca możemy oglądać odsłoniętą w trakcie badań
architektoniczno-konserwatorskich w latach 60 -t ych X X w. północną
ścianę palatium. Wykonany w wątku wendyjskim ceglany mur i zachowane w
nim detale architektoniczne oddają skalę i charakter tej budowli.
Legnickie palatium liczące 61,5 m długości, 16,5 m szerokości i 12 m
wysokości było w początkach XIII wieku jedną z największych świeckich
budowli ceglanych w Europie Środkowej. Zachowane kamienne obramienia
okien szczelinowych, dostarczających kiedyś skąpe światło do
pomieszczeń magazynowych i gospodarczych, wyznaczają poziom pierwszej
kondygnacji romańskiego palatium. Zachowane powyżej kamienne portale
otworów drzwiowych i ceglane łuki okien sygnalizują drugą kondygnację,
wysoką na 2,5 m. Nad nią znajdowała się ostatnia, reprezentacyjna
kondygnacja, wysoka na 6 m, mieszcząca uroczystą aulę i komnaty
książęce. Otwory okienne tej kondygnacji noszą już ślady przebudowy w
dobie gotyku.
W bezpośrednim sąsiedztwie palatium do 1621 roku wznosiła się
dwukondygnacyjna kaplica, której resztki można oglądać w przykrywającym
je pawilonie ekspozycyjnym.
Obie cylindryczne wieże zamkowe miały pierwotnie po ok. 20 m wysokości.
Grube mury (4,5 m w wieży Św. Piotra i 2,5 m w wieży Św. Jadwigi) były
trudne do sforsowania. Do ich wnętrza prowadziły tylko pojedyncze
wejścia umieszczone w górnych kondygnacjach, do których można było się
dostać jedynie zewnętrznymi schodami. Wolnostojące wieże nie tylko
ochraniały zamek, ale były też, na wypadek jego zdobycia, miejscem
ostatecznej obrony. Pomieszczenia w dolnych partiach obu wież służyły za
więzienie, do których opuszczano skazańców ze znajdującej się nad nimi
izby straży. W górnych partiach wież mieściły się też izby mieszkalne.
Obie wieże za czasów ks. Ludwika II (1385-1436) ponad dwukrotnie
powiększyły swoją wysokość. Okrągłe dotąd wieże zyskały ośmioboczne
nadbudowy zakończone strzelistymi dachami. Wieża Św. Piotra została
dodatkowo zwieńczona kamiennym gzymsem koronującym, na którym wspiera
się dekoracyjna balustrada. Specjalnie dla jej wykonania ks. Ludwik II
sprowadził w 1416 r. kamieniarza aż z Saint Denis pod Paryżem. Również
wówczas wieża św. Jadwigi zyskała ganek z krenelażem. W mieszczącej
się poniżej niego dawnej izbie mieszkalnej, nazywanej też „komnatą św.
Jadwigi” na początku XVI w. została urządzona Komnata Różana z
bogatą polichromią wyrażającą cechy ówczesnej kultury
rycersko-dworskiej.
Źródło: Muzeum Miedzi/PORTAL LEGNICA